Η οικονομική ενίσχυση από τα Ταμεία (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείο Συνοχής) συνυπάρχει με την εθνική δημόσια χρηματοδότηση. Με την έννοια αυτή, κάθε πρόγραμμα το οποίο είναι συγχρηματοδοτούμενο, σημαίνει ότι οι δαπάνες που καταβάλλονται προέρχονται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ελληνικού κράτους. Το ποσοστό συγχρηματοδότησης υπολογίζεται ανάλογα με μια σειρά οικονομικοκοινωνικών κριτηρίων.

Ένας ιδιώτης ή μια επιχείρηση ωφελείται ή/και επιδοτείται μέσω των έργων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) που εκτελούν διάφοροι φορείς.

Όσον αφορά το ΕΚΤ αποσκοπεί στη βελτίωση των θέσεων απασχόλησης και των δυνατοτήτων απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και χρηματοδοτεί δράσεις:

• προσαρμογής των απασχολουμένων και των επιχειρήσεων: συστήματα δια βίου μάθησης, σχεδιασμός και προώθηση καινοτόμων οργανώσεων εργασίας.
• πρόσβασης στην απασχόληση των ατόμων που αναζητούν εργασία, των ανέργων, των γυναικών και των μεταναστών.
• κοινωνικής ένταξης των μειονεκτούντων ατόμων και καταπολέμησης των διακρίσεων στην αγορά εργασίας και
• ενίσχυσης του ανθρώπινου δυναμικού μέσω της μεταρρύθμισης των εκπαιδευτικών συστημάτων και της δικτύωσης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Τις παραπάνω δράσεις υλοποιούν φορείς όπως είναι ο ΟΑΕΔ, οι Δήμοι, τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), κλπ.
Όσον αφορά το ΕΤΠΑ αποσκοπεί στην ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της μείωσης των περιφερειακών ανισορροπιών και χρηματοδοτεί δράσεις:

• ενίσχυσης επενδύσεων που πραγματοποιούνται σε επιχειρήσεις προκειμένου να δημιουργηθούν βιώσιμες θέσεις εργασίας
• έργων υποδομής που αφορούν κυρίως την έρευνα και την καινοτομία στους τομείς των τηλεπικοινωνιών, του περιβάλλοντος, της ενέργειας και των μεταφορών
• χρηματοδοτικών μέσων με στόχο την ενίσχυση της περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης και την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των πόλεων και των περιφερειών τεχνικής βοήθειας.

Το Ταμείο Συνοχής παρέχει βοήθεια στα κράτη μέλη που έχουν κατά κεφαλή ακαθάριστο εθνικό εισόδημα (ΑΕΕ) κατώτερο του 90% του κοινοτικού μέσου όρου, με στόχο τη μείωση της οικονομικής και κοινωνικής τους υστέρησης και τη σταθεροποίηση της οικονομίας τους. Χρηματοδοτεί δράσεις στο πλαίσιο του στόχου «σύγκλιση» και υπόκειται εφεξής στους ίδιους κανόνες προγραμματισμού, διαχείρισης και ελέγχου όπως το ΕΚΤ και το ΕΤΠΑ.

Το Ταμείο Συνοχής χρηματοδοτεί δράσεις που αφορούν:

• τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών και
• το περιβάλλον.

Στον τομέα του περιβάλλοντος, το Ταμείο Συνοχής μπορεί επίσης να χρηματοδοτήσει έργα που συνδέονται με την ενέργεια και τις μεταφορές, στο βαθμό που παρουσιάζουν σαφή πλεονεκτήματα για το περιβάλλον όπως είναι:

• η ενεργειακή απόδοση,
• η χρησιμοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας,
• η ανάπτυξη των σιδηροδρομικών μεταφορών,
• η προώθηση των συνδυασμένων μεταφορών και 
• η ενίσχυση των δημόσιων μεταφορών, κλπ.

Συνοχή σημαίνει αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών για να μπορέσουν οι περιφέρειες να αναπτύξουν την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα και να προσελκύσουν περισσότερο κόσμο για να μείνει και να εργαστεί σε αυτές. Από τη συνοχή ωφελούνται όλες οι περιφέρειες: στις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες γίνονται επενδύσεις που διαφορετικά δεν θα γίνονταν, ενώ την ίδια στιγμή στις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες δημιουργούνται επιχειρηματικές ευκαιρίες για ιδιώτες και εταιρείες.

Η Ένωση έχει επενδύσει από το 1988 περίπου 480 δισεκατομμύρια ευρώ στις λιγότερο «ανεπτυγμένες ευνοημένες» περιφέρειες, από τα οποία το 70% περίπου σε περιφέρειες με εισόδημα κάτω του 75% του μέσου όρου.

Η πολιτική διαγράφεται στους νέους κανονισμούς που καλύπτουν την περίοδο 2007 – 2013, ενώ οι αρχές και οι προτεραιότητες σχετικές με την υλοποίηση της περιγράφονται στις στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της Κοινότητας.

Οι στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές είναι ένα έγγραφο που συνέταξε η Επιτροπή για να βοηθήσει τις εθνικές και περιφερειακές αρχές να εκσυγχρονίσουν τις οικονομίες τους και να συνδέσουν τον προγραμματισμό τους με το στόχο της ΕΕ για τη δημιουργία μεγέθυνσης και ποιοτικών θέσεων εργασίας. Οι κατευθυντήριες γραμμές συμπληρώνουν τους κανονισμούς.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δώσει στην πολιτική συνοχής σαφές προβάδισμα στις φτωχότερες περιφέρειες και χώρες. Πάνω από το 80% των κονδυλίων έχει προσανατολιστεί προς τις αποκαλούμενες «περιφέρειες σύγκλισης», οι οποίες ουσιαστικά έχουν εισόδημα μικρότερο του 75% του μέσου εισοδήματος της Ευρώπης (υπολογίζεται ως κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν).

Θα καλυφθεί το μισό περίπου του πληθυσμού της Ευρώπης και τα περισσότερα από τα νέα κράτη μέλη. Το 15,7% των χρημάτων θα δοθεί για την «περιφερειακή ανταγωνιστικότητα» σε ολόκληρη την υπόλοιπη Ευρώπη, δηλαδή σε οποιαδήποτε περιοχή δεν αποτελεί «περιφέρεια σύγκλισης». Τα χρήματα αυτά θα χρησιμοποιηθούν για έργα που θα στοχεύουν στη μεγέθυνση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και θα αντιμετωπίζουν τις διεργασίες εκσυγχρονισμού σε όλες τις άλλες περιφέρειες. Τα υπόλοιπα θα διατεθούν για τη «γεωγραφική συνεργασία» μεταξύ μεθοριακών περιοχών στην Ευρώπη και για δραστηριότητες δικτύωσης.

Το έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλύπτεται από έναν ή περισσότερους στόχους της πολιτικής για τη συνοχή. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Ταμείο Συνοχής συμβάλλουν στην επίτευξη των τριών στόχων, «σύγκλιση», «περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» και «ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» όπως παρακάτω:

• Στόχος Σύγκλισης - Ταμεία: ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, Ταμείο Συνοχής
• Στόχος Περιφερειακή Ανταγωνιστικότητα και Απασχόληση - Ταμεία: ΕΤΠΑ, ΕΚΤ
• Στόχος Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία - Ταμεία: ΕΤΠΑ.

Δημόσιος ή ιδιωτικός οργανισμός, φορέας ή επιχείρηση, αρμόδιος για την έναρξη ή την έναρξη και υλοποίηση πράξεων. Στις περιπτώσεις καθεστώτων ενίσχυσης, δικαιούχοι είναι οι επιχειρήσεις που εκτελούν μεμονωμένο έργο και λαμβάνουν δημόσια ενίσχυση.

Χρόνο με το χρόνο αρκετές χιλιάδες έργα σε όλα τα κράτη μέλη χρηματοδοτούνται μέσω της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη συνοχή και συμβάλλουν:

• στην αναβάθμιση των φτωχών περιφερειών,
• στην αύξηση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας και
• στη δημιουργία θέσεων εργασίας.  

Η επιλογή των έργων αυτών βασίζεται στην ανάλυση των αναγκών και στις αναπτυξιακές προοπτικές των περιφερειακών οικονομιών, και πραγματοποιείται από τις περιφερειακές και εθνικές αρχές στο πλαίσιο μιας στρατηγικής προσέγγισης που έχει διαμορφωθεί για όλη την ΕΕ.

Tο αποτέλεσμα των παρεμβάσεων των Ταμείων αποτιμάται και από τα κράτη μέλη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι αξιολογήσεις δείχνουν ότι μεταξύ 1988 και 2001 το χάσμα μεταξύ των φτωχότερων περιφερειών και του μέσου όρου της ΕΕ μειώθηκε κατά ένα έκτο. Για παράδειγμα, η αύξηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ λόγω της πολιτικής συνοχής ήταν 10% στην Ελλάδα και 8,5% στην Πορτογαλία μεταξύ 1989 και 1999, και η προβλεπόμενη αύξηση για τις δύο χώρες στην περίοδο 2000-2006 είναι περίπου 6%. Όσον αφορά την περίοδο 2007-2013 από πρόσφατες έρευνες φαίνεται ότι η πρόσθετη αύξηση του ΑΕγχΠ στα νέα κράτη μέλη θα είναι της τάξης του 7-12% περίπου και ότι θα μπορούσαν να δημιουργηθούν 2,5 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας.

Δεν χρειάζεται να μελετήσει κανείς πολύ το έργο που έχει ήδη πραγματοποιηθεί, για να κατανοήσει ότι πολλά σχέδια ολοκληρώθηκαν επιτυχώς και ότι τα αποτελέσματά τους είναι εμφανή. Κοιτάξτε την Αθήνα όπου χάρη στον χρηματοδοτούμενο από την Κοινότητα υπόγειο σιδηρόδρομο (μετρό) το ολοκαίνουριο αεροδρόμιο είναι εύκολα προσπελάσιμο και όπου τραμ, επεκτάσεις του μετρό και ένας οδικός δακτύλιος βοήθησαν να γίνει πιο γαλανός ο ουρανός της πόλης και να μειωθεί η ρύπανση.

Κοιτάξτε το νέο σύστημα ύδρευσης και επεξεργασίας του νερού που ετοιμάζεται για πολωνικές, λιθουανικές και εσθονικές πόλεις. Κοιτάξτε τους θύλακες υψηλής τεχνολογίας και επιχειρήσεων που δημιουργήθηκαν με τη βοήθεια της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη συνοχή στη Σουηδία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιρλανδία.

Η πολιτική συνοχής αφορά τον πολίτη με δύο σημαντικούς τρόπους:

• μέσω της συμμετοχής όλων των ενεργών πολιτών – της λεγόμενης κοινωνίας των πολιτών - κατά το στάδιο της προπαρασκευής, του προγραμματισμού και της υλοποίησης ενός έργου και
• μέσω των πραγματικών οφελών που αποφέρει ένα σωστά σχεδιασμένο και υλοποιημένο έργο στην τοπική κοινότητα.

Τα αποτελέσματα της πολιτικής για τη συνοχή είναι εύκολο να τα διαπιστώσουν, ποικιλοτρόπως, οι περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες.

Οι πλέον σημαντικοί συντελεστές είναι τα ίδια τα κράτη μέλη. Σ’ αυτά εναπόκειται κατά κύριο λόγο η ενημέρωση των πολιτών για τις δραστηριότητες που συγχρηματοδοτούνται από τα κοινοτικά διαρθρωτικά ταμεία. Η πολιτική συνοχής είναι μια από τις λίγες πολιτικές της ΕΕ που επιβάλλει υποχρέωση δημοσιοποίησης και ενημέρωσης στα κράτη μέλη. Παράλληλα, η Επιτροπή φέρνει σε επαφή τους αρμόδιους ενημέρωσης στα κράτη μέλη έτσι ώστε να ανταλλάσσουν ιδέες για το είδος της δημοσιότητας που αποδίδει πραγματικά. Αυτή η ομάδα εργασίας, η «ομάδα ενημέρωσης για τα Διαρθρωτικά Ταμεία» είναι μια από τις πιο δυναμικές και παραγωγικές ομάδες.

Στα πλαίσια υλοποίησης της προγραμματικής περιόδου 2007 – 2013 συγκριτικά με την προγραμματική περίοδο 2000 – 2006 έχουν αλλάξει τα εξής βασικά σημεία:

• Όλοι οι κανόνες δημοσιονομικής διαχείρισης ισχύουν επίσης και για το Ταμείο Συνοχής.
• Όσον αφορά την επιλεξιμότητα των δαπανών, οι κανόνες θεσπίζονται σε εθνικό επίπεδο και όχι πλέον σε κοινοτικό.
• Τα ποσοστά συγχρηματοδότησης έχουν αλλάξει. Το 2000, η ενδιάμεση προχρηματοδότηση αντιπροσώπευε το 7 % της συμμετοχής του Ταμείου στη συγκεκριμένη δράση (για τα 15 παλαιά κράτη μέλη) και το16 % για τα 10 νέα κράτη μέλη που προσχώρησαν το 2004. Στην παρούσα περίοδο, η προχρηματοδότηση κατανέμεται σε δύο ή τρία έτη και τα ποσοστά είναι χαμηλότερα.
• Η πρώτη ενδιάμεση πληρωμή πραγματοποιείται μόνον όταν το κράτος μέλος υποβάλει στην Επιτροπή περιγραφή της λειτουργίας των αρχών διαχείρισης, πιστοποίησης και λογιστικού ελέγχου.
• Η αίτηση της πρώτης ενδιάμεσης πληρωμής πρέπει να πραγματοποιηθεί εντός προθεσμίας 24 μηνών μετά την καταβολή από την Επιτροπή της πρώτης δόσης της προχρηματοδότησης (σε αντίθετη περίπτωση, το κράτος οφείλει να επιστρέψει το ποσό της προχρηματοδότησης).
• Οι επιστροφές υπολογίζονται με βάση κάθε άξονα προτεραιότητας (και όχι με βάση μεμονωμένα μέτρα όπως την περίοδο 2000-2006).
• Καθιερώνεται ο κανόνας n+3 για τα 12 νέα κράτη μέλη, καθώς και για την Ελλάδα και την Πορτογαλία μέχρι το 2010.
• Η δημοσιονομική διαχείριση γίνεται πιο ευέλικτη: οι δράσεις που ολοκληρώνονται μπορούν να θεωρηθούν ότι έχουν μερικώς περατωθεί προτού κλείσει το σύνολο του προγράμματος.