H Ευρωπαϊκή Περιφερειακή Πολιτική - Πολιτική της Συνοχής απορροφά την τρέχουσα περίοδο (2007-2013) €350 δις (περίπου το 36%) του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι μαζί με την Κοινή Γεωργική Πολιτική και την Κοινωνική Πολιτική οι πιο σημαντικές ευρωπαϊκές πολιτικές.

Στην Ελλάδα η πολιτική της συνοχής υλοποιήθηκε, αρχικά με τα Ολοκληρωμένα Μεσογειακά Προγράμματα (ΜΟΠ), στη συνέχεια με τα τρία Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης (ΚΠΣ) Α’ ΚΠΣ 1988-1993, Β’ ΚΠΣ 1994-1999, Γ’ ΚΠΣ 2000-2006, ενώ στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο υλοποιείται με το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει ήδη ξεκινήσει η συζήτηση για το μέλλον της πολιτικής της συνοχής για την περίοδο 2014-2020 η οποία αφορά στο ύψος των πόρων, στην επιλογή των Περιφερειών στους Στόχους της Συνοχής και στις πολιτικές που θα εφαρμοστούν. Συνεπώς, η περίοδος 2012-2013 που διανύουμε είναι περίοδος έντονων διαπραγματευτικών διαδικασιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Οι ελληνικές θέσεις για την πολιτική της συνοχής εκφράζονται στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται σε όλα τα αρμόδια όργανα της Ένωσης, τα διεθνή φόρουμ και τις διεθνείς ενώσεις κοινωνικών και επαγγελματικών φορέων.

Η πρόοδος των διαδικασιών αυτών αποτυπώνεται στα συμπεράσματα των Υπουργικών Συναντήσεων και των Συναντήσεων Γενικών Διευθυντών καθώς και στις ανακοινώσεις και στα κείμενα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον Νοέμβριο 2010 την 5η Έκθεση Συνοχής, όπου παρουσίασε τις προτάσεις της για το μέλλον της Πολιτικής Συνοχής. Την έναρξη της διαπραγμάτευσης στα όργανα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σηματοδότησε η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014-2020 στις 29 Ιουνίου 2011. Ακολούθησε η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νομοθετικό πλαίσιο στις 6 Οκτωβρίου 2011, το οποίο θα διέπει τον προγραμματισμό και την υλοποίηση των Διαρθρωτικών Ταμείων και των Ταμείων της Αγροτικής Ανάπτυξης και της Αλιείας:

• Γενικός Κανονισμός όλων των Ταμείων
• Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)
• Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ)
• Ταμείο Συνοχής
• Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία
• Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης
• Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας

Πολιτική Συνοχής και Στρατηγική Ευρώπη 2020

Η συζήτηση για το μέλλον της Πολιτική Συνοχής, αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη εξαιτίας της. Η νέα ευρωπαϊκή Στρατηγική Ευρώπη 2020 (διάδοχος της Στρατηγικής Λισσαβόνας), καθορίζει τις προτεραιότητες και τους στόχους μέσω των οποίων η Ε.Ε εκτιμά ότι θα ανταπεξέλθει της κρίσης, και θα υλοποιηθεί εν μέρει μέσω της Πολιτικής της Συνοχής.

Χωρική Συνοχή

Σε συνέχεια της συμπερίληψης της έννοιας της χωρικής συνοχής στη Συνθήκη της Λισσαβόνας (άρθρο 174) ως στόχου της ΕΕ, οι κοινοτικές πολιτικές, και ειδικότερα εδώ η πολιτική της συνοχής, θα εξεταστούν και ως προς τη χωρική τους διάσταση. Το θέμα αφορά στην ανάγκη να λαμβάνονται υπόψη οι χωρικές επιπτώσεις των πολιτικών, να επιδιώκεται η ισόρροπη ανάπτυξη στο χώρο, και να αναζητούνται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε περιοχής κατά το σχεδιασμό των πολιτικών, με στόχο την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος. Για την Ελλάδα η χωρική συνοχή έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι επιτρέπει την ανάδειξη των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων μας, λόγω των πολλών νησιών και ορεινών όγκων. Άλλες χωρικές προτεραιότητες είναι η αστική ανάπτυξη και η σχέση της πόλης με την άμεση ύπαιθρό της.

Χωρική Ανάπτυξη

Δίνεται μεγάλη σημασία στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη α) με την παρακολούθηση του ευρωπαϊκού διαλόγου στο πεδίο της αστικής ανάπτυξης και β) με τη διαμόρφωση των βασικών κατευθύνσεων για το σχεδιασμό και εφαρμογή των προτεραιοτήτων για παρεμβάσεις σχετικά με την ολοκληρωμένη αστική ανάπτυξη στα περιφερειακά προγράμματα.

Στο πλαίσιο της χωρικής ανάπτυξης εκπονήθηκε ειδική μελέτη, που ανατέθηκε από το Πρόγραμμα, με πρωτοβουλία της Ελλάδας και επικεφαλής εταίρο το ΥΠΑΑΝ, για τα Ευρωπαϊκά Νησιά (Euroislands), η οποία κάνει πολιτικές συστάσεις που αφορούν στο σύνολο των ευρωπαϊκών νησιών, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη χωρική συνοχή.

Η σύνδεση της πολιτικής της συνοχής με το χώρο διαμορφώνεται και από τις συστηματικές εργασίες Επιτροπών και Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων στις οποίες συμμετέχουμε (και σε ορισμένες περιπτώσεις η Ελλάδα είναι επικεφαλής πρωτοβουλιών), όπως:

• στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ESPON (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Παρακολούθησης για τη Χωρική Ανάπτυξη και Συνοχή) επικεφαλής στην Ομάδα Εργασίας της Ε.Ε. (με συμμετοχή 10 Κ-Μ) για την εκπόνηση έκθεσης με θέμα «ενέργεια - αποδοτικότητα και εναλλακτικές μορφές ενέργειας» και οι επιπτώσεις στις Περιφέρειες
• στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα δικτύωσης πόλεων URBACT II (Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την αειφόρο αστική ανάπτυξη) για τη στρατηγική και τις πολιτικές σχετικά με το μέλλον των ευρωπαϊκών πόλεων.

Παράλληλα, τα θέματα της περιφερειακής ανάπτυξης, της οικονομικής ζωτικότητας και ανταγωνιστικότητας των ελληνικών πόλεων και της διαμόρφωσης αναπτυξιακών δεικτών εξετάζονται, με την ενεργό συμμετοχή της χώρας, σε αρμόδια όργανα με διεθνή συμμετοχή, όπως στην Επιτροπή για την Πολιτική Χωρικής Ανάπτυξης (Territorial Development Policy Committee – TDPC) και στις ομάδες εργασίας για τους Δείκτες, τις Αστικές Περιοχές και τις Αγροτικές Περιοχές του ΟΟΣΑ.

Εξέλιξη των Διαρθρωτικών πολιτικών

Οι συζητήσεις και οι αποφάσεις για το περιεχόμενο της πολιτικής της συνοχής και τη διαχείριση των Διαρθρωτικών Ταμείων πραγματοποιούνται κυρίως σε δύο Επιτροπές στις οποίες τη χώρα εκπροσωπεί, ή είναι αρμόδια, η Ειδική Υπηρεσία Στρατηγικής Σχεδιασμού και Αξιολόγησης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (ΕΥΣΣΑΑΠ):

• την Ομάδα Διαρθρωτικών Δράσεων του Συμβουλίου (SAWP), που αποτελεί όργανο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην οποία συμμετέχουν με δικαίωμα ψήφου όλα τα Κ-Μ και συντονίζεται από την εκάστοτε Προεδρία
• την Επιτροπή για το Συντονισμό των Ταμείων (COCOF) -άρθρο 103 καν. 1083/06. Επίσης συμμετέχει στην Υπο-επιτροπή για τα Αστικά Ζητήματα και Χωρική Συνοχή (TCUM) της ως άνω Επιτροπής.

Σημαντικό ρόλο στο διάλογο για την Περιφερειακή Πολιτική διαδραματίζουν επίσης η Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης (REGI) του Ευρωκοινοβουλίου και το Θεσμικό Όργανο των Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή των Περιφερειών (Committee of Regions).

Σχετικά αρχεία

• Πέμπτη έκθεση για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή (PDF - 27,21 Mb)
  
• Πρόταση Κανονισμού για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (PDF - 128,9 Kb)
  
• Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ, το Ταμείο Συνοχής, το ΕΓΤΑΑ και το ΕΤΘΑ και την κατάργηση του Κανονισμού 1083/2006 (PDF - 1,2 Mb)
  
• Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση ειδικών διατάξεων σχετικά με το ΕΤΠΑ και τον στόχο "Επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση" και για την κατάργηση του Κανονισμού 1080/2006 (PDF - 274,18 Kb)
  
• Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το ΕΚΤ και την κατάργηση του κανονισμού 1081/2006 (PDF - 293,77 Kb)
  
• Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το Ταμείο Συνοχής και την κατάργηση του Κανονισμού 1084/2006 (PDF - 221,4 Kb)
  
• Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί καθορισμού ειδικών διατάξεων για την υποστήριξη του στόχου της ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας από το ΕΤΠΑ (PDF - 359,73 Kb)
  
• Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) (PDF - 1,11 Mb)
  
• Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (PDF - 1,41 Mb)
  
• Ανακοίνωση της Επιτροπής "Ευρώπη 2020". Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη (PDF - 551,46 Kb)
  
• 1η Εγκύκλιος σχεδιασμού και κατάρτισης αναπτυξιακού προγραμματισμού περιόδου 2014 - 2020 (PDF - 280,81 Kb)
  
• Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων 2011 - 2014 (PDF - 819,99 Kb)